Holy Tuesday
Μεγάλη Τρίτη
Ελληνική έκδοση
Holy Tuesday teaches us two parables. The first one is the parable of the Ten Virgins.
Jesus tells us that the Kingdom of Heaven resembles the parable of the 10 virgins. Ten virgins carrying lamps. Five wise and five foolish, are waiting for the Bridegroom to come which they expect to come during the night. The wise ones take along with them not only their lamps but also oil. The foolish ones have only brought their lamp. The bridegroom is late, the virgins are sleepy and sleepy. At midnight, all the virgins hear the call to come out to meet the bridegroom. Realizing their lamps have gone out, the foolish virgins ask the wise ones for oil, but they refuse, saying that there will not be enough for them to share. While the foolish virgins are away trying to get more oil, the bridegroom arrives. The wise virgins then accompany him to the celebration. The others arrive too late and are excluded. The parable aims to teach people to be always vigilant and full of faith and charity.
The second one is the parable of the Talents which aims to teach people to be hardworking and cultivate their spirituality. With the parable of the talents, the Lord wants to present to us the gifts and the talents that God has given man. Everyone must cultivate and bring out their gifts. That is, to offer with great love his services to his fellow men. By cultivating the gifts, man will be ready to welcome in his heart the love and reward of Jesus Christ.
A few words about Kassiani
The evening service on Holy Tuesday refers to the woman sinner who repented and asked for forgiveness from Christ. At the end of the service, the famous hymn of Kassiani is chanted. The hymn speaks of repentance and forgiveness.
Kassiani was a Byzantine abbess, poet and hymnographer. She is one of the first medieval composers whose scores are both extant and able to be interpreted by modern scholars and musicians. Approximately fifty of her hymns are extant and twenty-three are included in Orthodox Church liturgical books. The exact number is difficult to assess, as many hymns are ascribed to different authors in different manuscripts and are often identified as anonymous.
Kassiani was born in Constantinople into a wealthy and aristocratic family and grew to be exceptionally beautiful and intelligent. Three Byzantine chroniclers claim that she was a participant in the “bride show" (the means by which Byzantine princes/emperors sometimes chose a bride, by giving a golden apple to his choice) organized for the young bachelor Theophilos by his stepmother, the Empress Efrosini. Smitten by Kassianis’ beauty, the young emperor approached her and said: "Through a woman [came forth] the baser [things]", referring to the sin and suffering coming because of Eve's transgression. Kassiani promptly responded by saying: "And through a woman [came forth] the better [things]", referring to the hope of salvation resulting from the Incarnation of Christ through the Theotokos. Having his pride wounded by Kassianiss’ terse rebuttal, Theophilos rejected her and chose Theodora as his wife.
The most famous of her compositions is the eponymous Hymn of Kassiani (also known as the Troparion of Kassiani), which is chanted each year at Matins on Holy Wednesday, which in usual parish practice is sung Tuesday evening.
Tradition says that the emperor Theophilos, still in love with her, wished to see her one more time before he died, so he rode to the monastery where she resided. Kassiani was alone in her cell, writing her Hymn when she realized that the commotion she heard was because the imperial retinue had arrived. She was still in love with him but was now devoted to God and hid away because she did not want to let her old passion overcome her monastic vow. She left the unfinished hymn on the table. Theophilus found her cell and entered it alone. He looked for her, but she was not there; she was hiding in a closet, watching him. Theophilos, overcome with sadness, cried, and regretted that moment of pride when he rejected such a beautiful and intellectual woman; then he noticed the papers on the table and read them. When he had finished reading, he sat and added one line to the hymn; then he left. The line attributed to the emperor is the line "those feet whose sound Eve heard at dusk in Paradise and hid herself for fear". Legend says that as he was leaving, he noticed Kassiani in the closet but did not speak to her, out of respect for her wished privacy. Kassiani emerged when the emperor was gone, read what he had written and finished the hymn.
The music for the hymn is slow, sorrowful, and plaintive, lasting about ten to twenty minutes, depending on tempo and style of chanting. It requires a very wide vocal range and is considered one of the most demanding pieces of solo Byzantine chant; chanters take great pride in delivering it well. It is also sung by choirs in unison, often underpinned by Byzantine vocal bass drone. The faithful make a point of going to church specifically "to listen to Kassiani" that evening. In many places in Greece, the Bridegroom Matins service of Great Tuesday is popular with sex workers, who may not often be seen in church at other times of the year. They come in great numbers, to hear the Hymn of Kassiani, as the hymn is associated with the woman fallen in many sins.
Hymn of Kassiani
Lord, when the woman who had fallen into many sins perceived Your divinity, she assumed the role of a myrrh-bearing woman, and lamenting brought fragrant oils to anoint You before Your burial. "Woe is me," she says. "Night for me is a frenzy without restraint, very dark and moonless, a sinful love-affair. Accept the fountains of my tears, You who draw out from the clouds the water of the sea. Take pity on me, and incline to the sighing of my heart, You who bowed the heavens by Your ineffable self-emptying. I shall cover Your unstained feet with kisses and wipe them dry again with the locks of my hair; those feet, whose sound at twilight in Paradise echoed in Eve's ears, and she hid in fear. Who can reckon the multitude of my sins, or fathom the depths of Your judgments, O my life-saving Savior? Do not despise me, Your servant, since without measure is Your mercy."
Blessed Holy Week!
Fr. Christos
Μεγάλη Τρίτη
Η Μεγάλη Τρίτη μάς διδάσκει δύο παραβολές. Η πρώτη είναι η παραβολή των Δέκα Παρθένων.
Ο Ιησούς μάς λέει ότι η Βασιλεία των Ουρανών μοιάζει με την παραβολή των 10 παρθένων. Πέντε σοφές και πέντε ανόητες παρθένες περιμένουν να έρθει ο Γαμπρός κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι σοφές παίρνουν μαζί τους όχι μόνο τις λάμπες τους αλλά και επιπλέον λάδι. Οι ανόητες έφεραν μόνο τη λάμπα τους. Ο γαμπρός αργούσε και οι παρθένες νύσταξαν και κοιμήθηκαν. Τα μεσάνυχτα, όλες οι παρθένες ακούν ότι έρχεται ο γαμπρός και βγαίνουν να τον προϋπαντήσουν. Συνειδητοποιώντας ότι οι λάμπες τους έχουν σβήσει, οι ανόητες παρθένες ζητούν από τις σοφές λάδι, αλλά εκείνες αρνούνται, λέγοντας ότι δεν υπάρχει αρκετό για να το μοιραστούν. Ενώ οι ανόητες παρθένες φεύγουν για να αγοράσουν λάδι, ο γαμπρός φτάνει και οι σοφές παρθένες τον συνοδεύουν στον εορτασμό ενώ οι άλλες φτάνουν πολύ αργά και κλείνονται έξω. Η παραβολή έχει ως στόχο να διδάξει τους ανθρώπους να είναι πάντοτε σε πνευματική εγρήγορση και γεμάτοι πίστη και φιλανθρωπία.
Η δεύτερη παραβολή είναι αυτή των ταλάντων που έχει ως στόχο να διδάξει τους ανθρώπους να είναι εργατικοί και να καλλιεργούν την πνευματικότητά τους. Με την παραβολή των ταλάντων, ο Κύριος θέλει να μας παρουσιάσει τα δώρα και τα χαρίσματα που ο Θεός έχει δώσει στον άνθρωπο. Ο καθένας πρέπει να καλλιεργήσει και να αναδείξει τα δώρα του. Δηλαδή, να προσφέρει με μεγάλη αγάπη τις υπηρεσίες του στους συνανθρώπους του. Καλλιεργώντας τα δώρα, ο άνθρωπος θα είναι έτοιμος να καλωσορίσει στην καρδιά του την αγάπη και την ανταμοιβή του Ιησού Χριστού.
Η βραδινή Ακολουθία της Μεγάλης Τρίτης αναφέρεται στην αμαρτωλή γυναίκα που μετανόησε και ζήτησε συγχώρεση από τον Χριστό. Στο τέλος της Ακολουθίας, ψάλλεται το περίφημο τροπάριο της Κασσιανής. Ο ύμνος μιλάει για μετάνοια και συγχώρεση.
Δυο λόγια για την Κασσιανή
Η Κασσιανή ήταν βυζαντινή ηγουμένη, ποιήτρια, συνθέτρια, και υμνογράφος στην οποία και αποδίδεται το ψαλλόμενο την Μεγάλη Τρίτη τροπάριο που αρχίζει με τις λέξεις: «Κύριε η εν πoλλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή...» το οποίο ψάλλεται το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας. Όταν μεγάλωσε συνδύαζε εξαιρετική σωματική ομορφιά και εξυπνάδα. Τρεις βυζαντινοί χρονικογράφοι αναφέρουν ότι έλαβε μέρος στην τελετή επιλογή νύφης για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο. Σε αυτή, ο αυτοκράτορας επέλεγε τη σύζυγο της αρεσκείας του δίνοντάς της ένα χρυσό μήλο. Θαμπωμένος από την ομορφιά της Κασσιανής, ο νεαρός αυτοκράτορας την πλησίασε και της είπε: ‘‘ Ὡς ἂρα διά γυναικός ἐρρύη τὰ φαῦλα’’ (από τη γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά ), αναφερόμενος στην αμαρτία και τις συμφορές που προέκυψαν από την Εύα. Η Κασσιανή, ετοιμόλογη, του απάντησε: ‘‘Ἀλλά καὶ διά γυναικός πηγάζει τά κρείττω’’ (αλλά και από τη γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα καλά), αναφερόμενη στην ελπίδα της σωτηρίας από την ενσάρκωση του Χριστού μέσω της Παναγίας. Με βάση την παράδοση, ο ακριβής διάλογος ήταν:
-Εκ γυναικός τα χείρω.
-Kαι εκ γυναικός τα κρείττω.
Λέγεται ότι ο εγωισμός του Θεόφιλου τραυματίστηκε με αποτέλεσμα να απορρίψει την Κασσιανή και να επιλέξει τη Θεοδώρα για σύζυγό του.
Το Τροπάριο της Κασσιανής
Με βάση την παράδοση, ο αυτοκράτορας, συνεχίζοντας να είναι ερωτευμένος μαζί της, επιθυμούσε να τη δει για μία τελευταία φορά κι έτσι πήγε στο μοναστήρι όπου βρισκόταν. Η Κασσιανή ήταν μόνη στο κελί της γράφοντας το τροπάριό της όταν αντιλήφθηκε την άφιξη της αυτοκρατορικής ακολουθίας. Τον αγαπούσε ακόμη αλλά πλέον είχε αφιερώσει τη ζωή της στο Θεό γι’ αυτό και κρύφτηκε, μη επιθυμώντας να αφήσει το παλιό της πάθος να ξεπεράσει το μοναστικό της ζήλο. Άφησε όμως τον μισοτελειωμένο ύμνο πάνω στο τραπέζι. Ο Θεόφιλος ανακάλυψε το κελί της και μπήκε σε αυτό ολομόναχος. Την αναζήτησε αλλά μάταια. Εκείνη τον παρακολουθούσε μέσα από μία ντουλάπα στην οποία είχε κρυφτεί. Ο Θεόφιλος στενοχωρήθηκε, έκλαψε και μετάνιωσε που για μία στιγμή υπερηφάνειας έχασε μία τόσο όμορφη και έξυπνη γυναίκα. Στη συνέχεια βρήκε τα χειρόγραφα της Κασσιανής επάνω στο τραπέζι και τα διάβασε. Μόλις ολοκλήρωσε την ανάγνωση κάθισε και πρόσθεσε ένα στίχο στον ύμνο. Σύμφωνα με την παράδοση ο στίχος αυτός ήταν «ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη». Φεύγοντας εντόπισε την Κασσιανή που κρυβόταν στην ντουλάπα αλλά δεν της μίλησε, σεβόμενος την επιθυμία της. Η Κασσιανή βγήκε από την κρυψώνα της μετά την αναχώρηση του αυτοκράτορα, διάβασε την προσθήκη του και στη συνέχεια ολοκλήρωσε τον ύμνο.
Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁµαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή, τὴν σὴν αἰσθοµένη θεότητα, µυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν, ὀδυροµένη µύρα σοι πρὸ τοῦ ἐνταφιασµοῦ κοµίζει. Οἴµοι! λέγουσα, ὅτι νυξ µοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας, ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁµαρτίας. Δέξαι µου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων, ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ. Κάµφθητί µοι πρὸς τοὺς στεναγµοὺς τῆς καρδίας, ὁ κλῖνας τοὺς οὐρανούς, τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει. Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας, ἀποσµήξω τούτους δὲ πάλιν, τοῖς τῆς κεφαλῆς µου βοστρύχοις· ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη. Ἁµαρτιῶν µου τὰ πλήθη καὶ κριµάτων σου ἀβύσσους, τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ µου; Μή µε τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀµέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.
Μετάφραση κατά τον Φώτη Κόντογλου
Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες, σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα και σε άλειψε με μυρουδικά πριν από τον ενταφιασμό σου κι έλεγε οδυρόμενη: Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη και δίχως φεγγάρι, η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας. Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων, εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας. Λύγισε στ’ αναστενάγματα της καρδιάς μου, εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης. Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου, και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό, τ’ άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε. Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο, ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση, ψυχοσώστη Σωτήρα μου; Μην καταφρονέσης τη δούλη σου, εσύ που έχεις τ’ αμέτρητο έλεος.
Απόδοση του τροπαρίου από τον Κωστή Παλαμά
Κύριε, γυναίκα αμαρτωλή, πολλά
πολλά, θολά, βαριά τα κρίματά μου.
Μα Κύριε, πως η θεότης Σου μιλά,
μέσ’ στην καρδιά μου!
Κύριε, προτού σε κρύψ’ η εντάφια γη
από τη δροσαυγή λουλούδια πήρα
κι απ’ της λατρείας την τρίσβαθη πηγή
σου φέρνω μύρα.
Οίστρος με σέρνει ακολασίας ... Νυχτιά
σκοτάδι, αφέγγαρο, ανάστερο με ζώνει,
το σκοτάδι της αμαρτίας, φωτιά
με καίει, με λιώνει.
Εσύ που από τα πέλαα τα νερά
τα υψώνεις νέφη, πάρε τα Έρωτά μου,
κυλάνε, είναι ποτάμια φλογερά
τα δάκρυά μου.
Γείρε σ’ εμέ. Η ψυχή μου πως πονεί!
Δέξου με Εσύ που δέχτηκες και γείραν
άφραστα ως εδώ κάτου οι ουρανοί
και σάρκα επήραν.
Στ’ άχραντά Σου πόδια, βασιλιά
μου Εσύ, θα πέσω και θα στα φιλήσω
και με της κεφαλής μου τα μαλλιά
θα στα σφουγγίσω.
Τ’ άκουσεν η Εύα μέσ’ στο αποσπερνό
της παράδεισος φως ν’ αντιχτυπάνε,
κι αλαφιασμένη κρύφτηκε ... Πονώ,
σώσε, έλεος κάνε.
Ψυχοσώστ’ οι αμαρτίες μου λαός
τ’ αξεδιάλυτα ποιός θα ξεδιαλύσει;
Αμέτρητό Σου το έλεος, ο Θεός!
Άβυσσο η κρίση.
Καλή Μεγάλη Εβδομάδα!
π. Χρήστος